İlk Türk İslam Devletleri

TALAS SAVAŞI

751

• 751 yılında Çinliler ile Araplar arasında olmuştur. Karluk, Yağma ve Çiğil Boyları Araplarla birlikte savaşmış ve sonrasında müslüman olmuştur.

Talas Savaşının Sonuçları

• Türk Boyları İslamiyetle tanıştı.(dini)
• Orta Asya'da Çinlileşme durduruldu.(siyasi)
• Müslümanlar kağıt ve matbaayla tanıştı.(teknik)

İslamiyetin Kabulunü Kolaylaştıran Etkenler

• Türk Töresi ile İslamiyetin benzemesi.
• Abbasilerin hoşgörülü davranması.
• Göktanrı dininin de tek Tanrılı bir din olması.

Türklerin İslam'a Hizmetleri

• Anadolu, Balkanlarda ve Hindistan'da İslamiyeti yaydılar.
• Haçlılara karşı İslamiyeti korudular.
• Halifeyi korudular.(Gazneliler,Büyük Selçuklular)
• Halifelik yaptılar.(Osmanlı -> Yavuz Sultan Selim)
• Önemli mimari eserler bıraktılar.

BULGARLAR

630 - 1237

• Kurucusu, Kubrat - Balkanlar
• Hazarların baskısıyla ikiye ayrılmıştır.
• TUNA BULGARLARI
• Hristiyanlığı benimsemişlerdir.
• İstanbul'u kuşatmışlardır.
• İTİL BULGARLARI
• Avrupa'da İslamiyet'i kabul eden ilk Türk Devletidir.

TÜRGİŞLER

630 - 766

• Kurucusu, Baga Tarkan - Balasagun
• Baga Tarkan kendi adına yarmak(para) bastıran ilk hükümdardır.
• Sulu Kağan, Emevilerle savaşmış ve İslamiyet'in yayılmasını engellmiştir.
• İslamiyeti kabul etmemişlerdir.

KARAHANLILAR

840 - 1212

• Kurucusu, Bilge Kül Kadir Han - Balasagun
• En Güçlü Dönem, Yusuf Kadir Han
• Karluk, Yağma ve Çiğil Boyları şeklinde örgütlenir.
• Resmi dil Türkçe, Alfabeleri ise Uygur Alfabesi.
• Saltuk Buğra Ha döneminde İslamiyeti kabul etmişlerdir.
• Ribat adı verilen kervansaraylar yapmışlardır.
• Ebu Nasır el Ahmed, Abbasi halifesi tarafından tanınan ilk hükümdardır.
• Karahanlılar İlk Türk İslam Devletidir.
• İlk düzenli posta teşkilatını kurmuşlardır.
• İlk medrese ve burslu eğitim sistemini uygulamışlardır.
• Karahanlıların önemli eserleri;
• Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacip tarafından yazılmıştır. Eseri Tamgaç Kara Buğra Han'a sunmuştur. Kutadgu Bilig ülke yönetimi ile ilgili bilgiler vermektedir.
• Divan-ı Lügat-it Türk, Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır. Araplara Türkçe Öğretmek ve Türkçenin daha üstün bir dil olduğunu göstermek için yazılmıştır.
• Atabetül Hakayık, Edip Ahmet Yüknekli tarafından yazzılmıştır. Eser kıssadan hisse tarzında dini öğütler vermektedir.
• Divan-ı Hikmet, Hoca Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır. İlk Türk Tasavvuf eseridir.
• Mimari Eserleri;
• Şir Kebir Cami
• Ribat-ı Melik
• Ayşe Bibi Türbesi

GAZNELİLER

963 - 1187

• Kurucusu, Alptigin - Gazne
• En Güçlü Dönem, Gazneli Mahmut
• Abbasi Halifesini koruyan Gazneli Mahmut Sultan ünvanı alır.
• İslamiyeti yaymak için Hindistana 17 sefer düzenler.
• Gazneli Mahmut Selçuklu Yabgusu Aslan Yabguyu esir alır.
• İmparatorluk niteliği taşıyan ilk Türk İslam Devletidir.
• En Önemli Bilim Adamı; Biruni(Tarih, Coğrafya, Astronomi)
• En Ünlü Edebiyatçısı; Firdevsi (Şehnaeyi yazmıştır. Alpertunga'dan Afresyab ismiyle bahseder)
• En Ünlü Tarihçisi; Utbi
• Mimari Eserleri;
• Asrül Felek Cami
• Lekeri Bazar Cami
• Zafer Kulesi

TOLUNOĞULLARI

868 - 905

• Kurucusu, Tolunoğlu Ahmet - Mısır
• Mısırda kurulan İlk Türk Devletidir.
• Halkı Araplardan yöneticileri ise Türklerden oluşuyordu.

AKŞİTLER

935 - 969

• Kurucusu, Muhammed Bin Toğaç - Mısır
• Kutsal Toprak Hicaz'ı hakimiyet altına alan ilk Türk Devletidir.

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ

1040 - 1157

• Kurucusu, Selçuk Bey - Cend

TUĞRUL BEY DÖNEMİ

• Devletin gerçek kurucusu olarak Tuğrul Bey kabul edilir.
• 1040 Dandanakan Savaşı ile Büyük Selçuklu Devleti yükselişe geçmiş, Gazneliler ağır bir yenilgi alarak çöküş dönemine girmişlerdir. 
• Büyük Selçuklu Devleti adına, Tuğrul ve Çağrı Beyler
• Gazneliler adına, Gazneli Mahmut komutanlık etmişlerdir
• 1048 Pasinler Savaşı Bizans ile Anadolu için yapılan ilk savaştır. Bizans'a karşı kazanılan ilk Büyük savaştır.
• 1055 yılında Abbasi Halifesi Tuğrul Beyden yardım ister. Bunun üzerine Tuğrul Bey Bağdat Seferini düzenler ve halifeye yardım eder. Bu sefer sonucunda halife Tuğrul Bey'e "Doğu'nun ve Batı'nın Sultanı" ünvanını verir, ayrıca İslam Dünyasının siyasi liderliği de Tuğrul Bey'e geçer.

SULTAN ALPARSLAN DÖNEMİ

• Bu dönemde Anadolu'nun fethine hız verildi; Doğu Anadolu, Van, Ani ve Azerbaycan bölgeleri fethedildi
• 1071 Malazgirt Savaşı Bizans'ın Selçukluları Anadolu'dan atmak istemesi nedeniyle başlamıştır. Peçenekler ve Uzlar saf değiştirerek savaşın kazanılmasında büyük rol oynamışlardır. Savaşın sonucunda;
• Anadolu'nun kapısı Türklere açıldı.
• Haçlı Seferleri başladı.
• İlk Türk Beylikleri kuruldu.

Anadolu İçin yapılan Savaşlar

- Pasinler(İlk)

- Malazgirt(kapısını açtı)

- Miryakefalon(TAPU)

SULTAN MELİKŞAH DÖNEMİ

• Bu dönemde Vezir Nizamülmülk öncülüğünde Nizamiye medreseleri açıldı.
• Divan Teşkilatı ve İkta sistemi uygulanmıştır.
• Melikşah'ın ölümü ile Fetret Devri Başlar.
• 1141 Katvan savaşı ile yıkılma başlar.
• Vezir Nizamülmülk; Siyasetname'yi yazmıştır. Adına Nizamiye medreseleri kuruldu.
• Ömer Hayyam; Edebiyatçı, Astronomi ve Matematik alanına çalışmalar yapmıştır. Sultan Melikşah adına Celali Takvimi hazırlamıştır.
• Hasan Sabbah; Batıniliğin kurucusudur fakat Anadoluda faaliyet göstermemişlerdir. Anarşist eylemlerle devlete zarar verirler ve tarihteki ilk suikastçilerdir.

YIKILMA NEDENLERİ

• Atabeylerin bağımsız hareketleri
• Veraset sisteminin getirdiği taht kavgaları.
• Batınilerin zararlı faaliyetleri
• Türkmenlerin küstürülmesi.
• Gulam sistemi ile devlet kademelerine devşirmelerin getirilmesi
• Alınan yüksek vergiler.
• Abbasilerin Karahanlılar döneminin aksine Selçukluların aleyhine çalışması.
• Haçlı seferlerinin devleti yorması, dolaylı etkileri.

ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ

1076 - 1308

• Kurucusu, Süleyman Şah - İznik

I. KILIÇARSLAN 

• 1. Haçlı seferine karşı mücadele etmiştir.
• Başkent, İznik'ten Konya'ya taşınır.

I. MESUT

• 2. Haçlı seferine karşı mücadele etmiştir.
• İlk imar ve şehirleşme başladı.
• İlk Anadolu Selçuklu parası basıldı.

II. KILIÇARSLAN

• 3. Haçlı seferine karşı mücadele etmiştir.
• 1176 Miryakefolon Savaşı ile Anadolu'nun Tapusunu almıştır. 
• Türk siyasi birliğini büyük ölçüde sağladı.
• Ölmeden önce ülkeyi 11 oğluna paylaştırdığı için merkezi otorite zayıfladı.

I. GIYASETTİN KEYHÜSREV

• Samsun ve Antalya fethedilir.
• Yabancı devletlerle ticaret anlaşmaları yapılır.(Kıbrıs)

I. ALAADDİN KEYKUBAT

• Alanya, Suğdak alınır. Suğdak Anadolu dışında alınan topraktır.
• Devlet bu dönemde en parlak zamanını yaşar.
• Alaaddin Keykubat döneminde altın para kullanılır.

II. GIYASETTİN KEYHÜSREV

• 1240 Babai İsyanıyla halk isyan etmiş, Keyhüsrev'e olan güven sarsılmıştır.
• Babai İsyanından sonra merkezi otoritenin zayıflaması ve askeri yönden devletin zayıf düşmesini fırsat bilen Moğollar ile 1243 yılında Kösedağ Savaşı yapılmıştır.Bu savaşın sonucunda;
• Anadaolu Selçuklu Devleti yıkılma sürecine girmiştir.
• Merkezi otorite zayıflamıştır.
• Moğollar Anadoluyu hakimiyet altına alır.